Het abc van wijnen met liefde voor de natuur

Steeds meer wijnmakers en consumenten worden zich ervan bewust dat conventionele land- en wijnbouw enorme druk uitoefent op onze planeet. De overstap naar meer milieuvriendelijke productieprocessen is dus logisch én belangrijk. We sommen de belangrijkste pijlers waarop de meest voorkomende ethische wijntrends steunen op.

Aandacht

Druiven voor biologische wijnen zijn, natuurlijk, biologisch geteeld. Ze mogen dus niet besproeid worden met herbiciden, pesticiden of andere synthetische producten zoals kunstmest. Ook in de kelder wordt er afstand gedaan van smaak-, geur- en kleurstoffen, en is de toegelaten hoeveelheid sulfiet heel beperkt.

Voor natuurwijnen zijn de regels nog strenger: daarvoor worden alleen natuurlijke gisten gebruikt en mag er geen enkele kunstmatige handeling gebeuren. De wijnmaker moet dus extra aandachtig zijn in zowel de wijngaard als de kelder. Dreigt er iets mis te lopen? Dan moet hij op tijd ingrijpen, want achteraf bijsturen is moeilijk zonder te beroepen op fabrieksproducten.

Biodiversiteit

De effecten van biologische methodes zijn vaak ook zichtbaar in de wijngaard door de aanwezigheid van allerlei insecten en planten. Die verhoogde biodiversiteit maakt de wijngaard sterker en wendbaarder. De concurrentie van andere planten zorgt er namelijk voor dat de wingerd extra zijn best moet doen om voedingsstoffen op te nemen. Wortels reiken daardoor dieper, wat de kwaliteit van de druiven ten goede komt.

Bovendien werken de planten en insecten samen als een hecht team. Zo houden bloemen en kruiden overtollig water op en blijft het sap van de druiven lekker smaakvol. En ze trekken ook insecten aan, zoals bladluis, die anders de druivelaar zouden schaden.

Complexiteit

Smaak je het verschil? Op zich is er niet altijd een merkbaar smaakverschil tussen conventionele wijnen en wijnen uit het bio-luik. Bij die laatste zal je vaak wel nadrukkelijker het terroir proeven. En doordat de nadruk bij bio- en natuurwijnen meer ligt op kwaliteit dan kwantiteit, zijn ze vaak iets complexer. Bovendien krijg je soms ook wijnen die verrassend uit de hoek komen, omdat ze niet gestript of in een bepaalde richting geduwd worden tijdens de gisting.

Sommige wijnmakers flirten graag met de limieten. Zogenaamde funky wijnen zijn alleen weggelegd voor de avontuurlijke wijndrinker.

De biodynamie is onderworpen aan dezelfde regels als biologische en natuurlijke wijnbouw, maar gaat nog een stapje verder. Er wordt rekening gehouden met alle elementen die een invloed hebben op de wijngaard: de aarde, de stand van de zon en maan … De bodem wordt dan weer gevoed met homeopathische preparaten. Het resultaat zouden wijnen zijn met meer authenticiteit.

Dat bestaat ook, ja! Meer nog: het is misschien wel de toekomst van wijnbouw. Regeneratieve wijnbouw richt zich op het herstellen en versterken van het ecosysteem rond de wijngaard en de bodemgezondheid in de wijngaard. Veel van de bodems waar wijnstokken op aangeplant zijn, zijn door vorige landbouwactiviteiten lang uitgeput geweest. Regeneratieve wijnbouwers willen nu iets teruggeven: met behulp van groenbemesters die water vasthouden en organisch materiaal zoals compost dragen ze bij aan een levende, vruchtbare bodem. Bovendien slaat dat organisch materiaal heel wat koolstof op in de bodem.

Vaak worden ook bloemen en kruiden ingezaaid om meer biodiversiteit aan te trekken. Lieveheersbeestjes bijvoorbeeld, die smullen van bladluizen. Of spinnen, die de druiven met hun web beschermen voor sluipwespen of fruitvliegen die de trossen aantasten. Soms zie je zelfs schapen of kippen die de bodem op een natuurlijke manier bemesten, of eenden die met veel plezier slakken uit de wijngaard ruimen. Verschillende boeren stappen ook weg van de monocultuur: rond de druivenranken worden fruitbomen, olijfbomen … aangeplant.

Omdat vergiste wijn troebel is, voegen sommige wijnmakers producten van dierlijke oorsprong toe om te klaren. Door eiwit (van eieren of melk) toe te voegen, zakken de zwevende deeltjes snel naar de bodem. Vaak wordt de wijn erna nog gefilterd met bv. gelatine. Dit soort wijnen zijn niet geschikt voor veganisten. Gelukkig zijn er ook wijnen op de markt die dat wel zijn. Dan wordt de wijn geklaard met niet-dierlijke producten zoals kleipoeder … of veel geduld. De wijnmaker laat de natuur dan gewoon zijn gang gaan en wacht tot alle schilresten en gisten naar de bodem van de tank of het vat gezakt zijn.

Sulfiet wordt gebruikt als bewaarmiddel en is alomtegenwoordig in voeding en dranken. Denk maar aan een blikje cola, gedroogde vruchten of kant-en-klare maaltijden. Ook aan wijn wordt soms sulfiet toegevoegd om het gistingsproces te stoppen, de wijn te stabiliseren of hem langer te bewaren. Maar het kan dus ook zonder. Het is te zeggen, zonder toegevoegde sulfieten, want een kleine hoeveelheid natuurlijk sulfiet ontwikkelt zich altijd tijdens het gistingsproces.